ངོས་རང་མི་གཅིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་མིའི་བདེ་སྐྱིད་ཅེས་པ་དེ་ལ་གཙོ་བོ་ནང་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་དང་། ནང་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་དེ་ཡང་ཆོས་དད་ཡོད་མེད་ལ་མ་ལྟོས་པར། ང་རང་ཚོ་ཆུང་ཆུང་སྐབས་ནས་ཕ་མས་ཇི་ཙམ་བརྩེ་བས་བསྐྱངས་པ་དེ་ཙམ་གྱིས་ཕྲུ་གུའི་སེམས་ལ་དགའ་སྣང་དང་། སྐྱིད་སྣང་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ལྟར་བྱམས་བརྩེ་ནི་ང་རང་ཚོར་རང་ཆས་སུ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། བར་སྐབས་ཤིག་ནས་ཚན་རིག་པ་ཚོས་ཚན་རིག་གི་ཐོག་ནས་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྐབས། བྱམས་བརྩེ་ཞེས་པ་དེ་ལུས་བདེ་པོ་དང་། ཁྱིམ་ཚང་སྐྱིད་པོ། སྤྱི་ཚོགས་འཆམ་མཐུན་ཡོང་གཞི་བཅས་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཀྱི་འདུག དེར་བརྟེན། མི་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་ཆད་ལ་མིའི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ནུས་པའི་ཐོག་ནས་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དེ་ངས་རིམ་པ་དང་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
ངོས་རང་ལ་ཆ་བཞག་ནའང་མི་ཡིན་བསམ་པ་ནི་གཙོ་བོར་འཇོག་གི་ཡོད། བོད་པ་དང་ནང་པ་ཞིག་ཡིན་བསམ་པ་དེ་རིམ་པ་གཉིས་པར་འཇོག་གི་ཡོད། མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་མི་ལ་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་ལམ་ཁ་ཇི་ལྟར་ཡོད་མིན་ཐད་མཁས་པ་མང་པོ་མཉམ་དུ་བགྲོ་གླེང་གོ་བསྡུར་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་ལ་སེམས་པ་བཟང་པོ་བྱས་ཚེ་སྐྱིད་པོ་ཡོང་པ་དང་། སེམས་ལ་ཆགས་སྡང་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་ཚེ་མ་སྐྱིད་པ་ཡོང་གི་ཡོད།
ཡང་མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུའི་ནང་ནས་དུང་ཕྱུར་བཅུ་ལ་ཆོས་དད་མེད་པ་རེད། ཆོས་དད་མེད་མཁན་ཚོ་ཡང་མི་ཡིན་པ་དང་། བདེ་བ་འདོད་ཅིང་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པས་བརྩེ་བའི་ཡུལ་ཡིན། ཁོ་རང་ཚོ་སྒེར་སོ་སོའི་ངོས་ནས་བཤད་ནའང་བདེ་སྐྱིད་འདོད་པ་ཡིན་པས། རིམ་པས་དེ་དག་འགྲོ་བ་མི་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་ཐབས་ཤེས་ག་རེ་ཡོད་ཟེར་ན། གཙོ་བོ་བྱམས་བརྩེ་ཡོད་ན་སེམས་ནང་བདེ་སྐྱིད་དང་ཞི་བདེ་ཡོང་བ་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་ཡོད། དེར་བརྟེན་འཛམ་གླིང་འདིར་ལོ་སྟོང་ཕྲག་གསུམ་བཞིའི་གོང་ནས་ཡོད་པའི་ཆོས་ལུགས་གཙོ་ཆེ་བ་ཚང་མའི་ནང་མིའི་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་རྩ་བ་བྱམས་བརྩེ་ལ་ཐུག་ཡོད་པ་བཤད་ཡོད། འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོ་འདོད་མཁན་གྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཡིན་ནའང་འདྲ། འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོ་མི་འདོད་མཁན་གྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཡིན་ནའང་འདྲ་ཚང་མས་བྱམས་བརྩེ་ནི་གལ་ཆེན་དུ་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་བྱམས་བརྩེ་ནི་མིའི་སེམས་ལ་བདེ་སྐྱིད་བསྐྲུན་མཁན་གྱི་རྩ་བ་དེ་ཡིན་པ་ཚང་མས་ངོས་འཛིན་གྱིས་ཤོད་ཀྱི་འདུག བྱམས་བརྩེ་ལ་མི་དང་དུད་འགྲོ་གང་ཡིན་ཡང་དགའ་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། མི་དང་དུད་འགྲོ་གང་ཡིན་ཡང་མ་ལས་སྐྱེས་པ་ཡིན་པས་མི་ཚེའི་མགོ་ཚུགས་པ་ནས་བརྩེ་བས་བསྐྱངས་ཏེ་འཚར་ལོངས་བྱུང་ཡོད། ཆུང་ཆུང་སྐབས་ཨ་མའི་བྱམས་བརྩེའི་འོག་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་པ་རེད། གལ་སྲིད་ཨ་མ་རླུང་ལངས་ནས་བདག་པོ་མ་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ན་ང་ཚོ་འཚོ་ཐབས་མེད། མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུ་ཡོངས་རྫོགས་གཅིག་པ་རེད། ཆུང་ཆུང་སྐབས་བྱམས་བརྩེའི་ཚོར་བ་ཤུགས་ཆེན་པོས་བསྐྱངས་ཤིང་གསོས་པ་ཡིན་པས་མི་ཚེའི་ནང་བྱམས་བརྩེའི་ཚོར་བ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་ན་ལུས་པོའང་བདེ་ཐང་ཡོང་གི་རེད། མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཞེས་པ་མཉམ་དུ་འཚོ་དགོས་པ་ལས་ཁེར་རྐྱང་གིས་འཚོ་ཐབས་མེད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་མཉམ་དུ་རོལ་བར་སེམས་ནང་ཆ་རྐྱེན་ཞིག་དགོས་པ་རེད། སྦྲང་རྩི་གསོག་མཁན་གྱི་སྦྲང་མར་མཚོན་ནའང་མཉམ་རུབ་ཀྱི་ཐོག་ནས་འཚོ་ཐབས་བྱེད་པ་ཞིག་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ལྟར་ང་ཚོ་མི་ལའང་དེ་ལྟར་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་རེད།
ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གསུམ་སྔོན་ནས་རྒྱ་གར་ལ་ཡོད་པའི་ཆོས་དང་མ་འབྲེལ་བའི་བྱམས་བརྩེ་སྤེལ་ཐབས་འདི་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ངོས་ནས་བཤད་ནའང་དེ་ལྟར་ཡོང་དགོས་པ་ཞིག་རེད། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ད་ལྟ་ཕེབས་པ་ཡིན་ན་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད་ (Secular ethics) འདི་ངེས་པར་གསུང་གི་རེད། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་རིང་ལུགས་ཀྱི་གལ་ཆེ་ཤོས་བདག་མེད་ཀྱི་ལྟ་བ་ཡིན་ཡང་། གདུལ་བྱ་འགའ་ཤས་ཀྱི་ཁམས་དང་མོས་པར་བསྟུན་ནས། ཕུང་པོ་ལྔ་ནི་ཁུར་རོ།། ཁུར་འཁུར་བ་པོ་ནི་གང་ཟག་གོ། ཅེས་ཀྱང་གསུངས་ཡོད། བཅོམ་ལྡན་འདས་ནི་ཀུན་ལ་བརྩེ་ཞིང་། ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ཀུན་ལ་ཁྱབ་པ་ཞིག་ཡིན་པས། ཆོས་དད་མེད་མཁན་ཚོར་ཡང་ཇི་ལྟར་མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་ཡོང་ཐབས་ལ་དགོངས་པ་བཞེས་ཀྱི་རེད། དེར་བརྟེན་ངོས་རང་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུ་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་པ་དང་། ཕན་ཐོགས་བྱེད་ཐབས་ཀྱང་མི་རེ་རེའི་རྣམ་དཔྱོད་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་བསམ་བློར་རིམ་པས་འགྱུར་བ་ཡོང་ཐབས་ལ་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་པ་ལས། མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུ་ལ་བཀའ་བཏང་ནས་འགྱུར་བ་འགྲོ་ཐབས་མེད།
གལ་ཆེ་ཤོས་ནི་སྡུག་བསྔལ་ཡོང་བའི་རྐྱེན་གཙོ་བོ་དེ་ང་ཟེར་བ་འདི་ལས་བྱུང་བ་ཡིན། དེ་ཡང་སངས་རྒྱས་པའི་གཞུང་ནང་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཡོད། རང་ཉིད་གཅེས་འཛིན་རྒུད་པ་ཀུན་གྱི་སྒོ།།མ་རྣམས་གཅེས་འཛིན་ཡོན་ཏན་ཀུན་གྱི་གཞི།།ཞེས་བླ་མ་མཆོད་པའི་ནང་གསུངས་ཡོད། དེ་བཞིན་ཐེག་ཆེན་གྱི་གཞུང་ཚང་མའི་ནང་རང་གཅེས་འཛིན་གྱི་སྐྱོན་དང་། གཞན་གཅེས་འཛིན་གྱི་ཕན་ཡོན་མང་པོ་གསུངས་ཡོད། མདོར་ན་སྤྱོད་འཇུག་ནང་གསུངས་པ་ལྟར། འཇིག་རྟེན་བདེ་བ་ཇི་སྙེད་པ།། དེ་ཀུན་གཞན་བདེ་འདོད་ལས་བྱུང་།། འཇིག་རྟེན་སྡུག་བསྔལ་ཇི་སྙེད་པ།། དེ་ཀུན་རང་བདེ་འདོད་ལས་བྱུང་།། ཞེས་པ་དེ་མགོན་པོ་ཞི་བ་ལྷས་རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆུང་ཞིག་གི་ནང་ལ་གཟིགས་ནས་གསུངས་པ་ཞིག་མ་རེད། དེ་འཛམ་གླིང་མི་གྲངས་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་ཏག་ཏག་བསྡད་ཡོད།
ཇི་ཙམ་གྱིས་གཞན་ལ་ཕན་པའི་བསམ་པ་ཡོད་ན་གཞན་གྱིས་གནོད་པ་བསྐྱལ་བ་དང་མགོ་སྐོར་བཏང་ཡོང་སྙམ་པའི་དོགས་པ་དང་ཞེད་སྣང་ཉུང་རུ་འགྲོ་གི་རེད། བསམ་པ་རྣམ་དག་གིས་མི་ལ་ཡག་པོ་དང་བརྩེ་བ། གུས་ཞབས་བཅས་བྱས་པ་ཡིན་ན། སོ་སོ་རྣམ་རྟོག་སྐྱེ་སའི་གཞི་མེད་པ་ཆགས་ནས་སེམས་ནང་སྙིང་སྟོབས་སླེབས་ཏེ་གཞན་ལ་སྐད་ཆ་བཤད་པའི་སྐབས་སོགས་སྤྱོད་ལམ་གང་ཅི་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་རེད། འདོད་རྔམ་དང་གཡོ་སྒྱུ་བྱེད་མཁན་གྱིས་ངས་ཐལ་དྲགས་པའམ། ཡང་ན་དམན་དྲགས་མི་ཡོང་ངམ་སྙམ་པའི་དོགས་པས་སྐད་ཆ་བཤད་པའི་སྐབས་དང་། དེ་མིན་རྣམ་འགྱུར་གང་ཡིན་ཡང་འདྲ་ཆགས་པོ་བྱས་ན་ཕན་ཚུན་དབར་ཡིད་ཆེས་ཡོང་ཐབས་མེད། ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་དང་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་མེད་ན་དོགས་པ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོང་གི་རེད། བཟའ་ཚང་ཕན་ཚུན་ཡིན་ཡང་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་ཡིད་ཆེས་མེད་ཚེ་ཐ་མ་ཁ་བྲལ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། ཕ་མ་བུ་ཕྲུག་བར་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་མེད་ན་ཁ་རྩོད་ཤོར་བ་སོགས་མི་ཤིས་པ་ཡོང་གི་རེད། སུ་ཡིན་ཡང་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་ཡོད་ན་མཉམ་དུ་གནས་ཐུབ་པ་དང་། ཡིད་ཆེས་མེད་ཚེ་ཁ་བྲལ་འགྲོ་ཡི་རེད། ཡིད་ཆེས་ནི་གལ་འགངས་ཆེ་བའི་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིན་པས་ཕན་ཚུན་གཉིས་ཀའི་ངོས་ནས་དྲང་པོ་དྲང་བཞག་དང་། བསམ་པ་རྣམ་དག ཕྱི་གསལ་ནང་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། དེ་ནི་གཞན་ཕན་གྱི་བསམ་པ་ཡོད་ན་ཡོང་ཐུབ་པ་དང་། རང་གཅེས་འཛིན་གྱི་བསམ་བློས་ང་ཞེས་བསྡད་ན་ཡོང་ཐབས་མེད། འཛམ་གླིང་སྟེང་གི་ཆེ་ས་དམག་འཁྲུག་ནས་ཆུང་ས་ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་ཁ་བྲལ་འགྲོ་བ་ཚང་མ་རང་གཅེས་འཛིན་གྱིས་བྱས་པ་ཡིན། འཇིག་རྟེན་སྡུག་བསྔལ་ཇི་སྙེད་པ།། དེ་ཀུན་རང་བདེ་འདོད་ལས་བྱུང་།། ཞེས་གསུངས་པ་ནས་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། དེར་བརྟེན་ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆ་གཅིག་པུ་མ་ཡིན་པར་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་འཛམ་གླིང་འདིར་བདེ་སྐྱིད་དོན་དུ་གཉེར་ཆེད་དངོས་པོ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་ཀྱང། དེ་གཅིག་པུས་ལྡང་གི་མེད་པར་བརྟེན་བདེ་སྐྱིད་ཡོང་བར་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བསམ་བློ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པ་རེད། འཛམ་གླིང་ལ་མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུ་ཡོད་པ་ཚང་མ་བདེ་བ་འདོད་པ་དང་། སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པ་གཅིག་མཚུངས་དང་སེམས་ནང་ཞི་བདེ་འདོད་ཀྱང་རྣམ་རྟོག་རུ་འཛིངས་པས་མ་སྐྱིད་པ་ཡོང་གི་ཡོད།
ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆ་མ་ཡིན་པར་མི་ཚང་མར་རྣམ་དཔྱོད་ཡོད་པ་དང་། ཚང་མ་མ་ལས་བཙས་ཏེ་ནུ་ཞོས་འཚོ་བ་ཡིན། དེར་བརྟེན་མ་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་གཉེན་ཉེའི་བརྩེ་བས་བསྐྱངས་པའི་འོག་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ་ཡིན་པས། ང་ཚོ་ཚང་མར་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་བརྩེ་བ་ཡོད། ཆུང་ཆུང་སྐབས་ལ་བྱམས་བརྩེའི་ཚོར་བ་མྱོང་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་ཀྱང་། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་སྟངས་ནི་དངོས་པོ་ཡར་རྒྱས་དང་འབྲེལ་བའི་ཤེས་ཡོན་ཁོ་ནའི་ཐོག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པས། འཚར་ལོངས་ཀྱི་དུས་རིམ་ནང་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཟང་ཟིང་དང་། ཧམ་ཤེད། རྫུན་བཤད། མགོ་སྐོར་གཏོང་བ་བཅས་ཀྱིས་དངུལ་གསོག་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང། སྤྱི་ཚོགས་ལ་བྱམས་བརྩེ་ཟེར་བ་འདི་གལ་ཆེན་པོ་རེད། འགའ་ཞིག་གིས་མི་ཚེ་བསྐྱལ་བར་བྱམས་བརྩེ་གལ་ཆེན་པོ་མིན་ཞེས་བཤད་མཁན་ཡོད། ཡིན་ནའང་། འཛམ་གླིང་གི་མི་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུའི་ཁྲོད་བྱམས་བརྩེ་མེད་མཁན་ལ་བདེ་སྐྱིད་མེད་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། འཛམ་གླིང་གི་རྙོག་དྲ་ལ་ཆ་བཞག་ན་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནོར་འཁྲུལ་ཚབས་ཆེན་ཤོར་ཏེ་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ནང་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་མི་ས་ཡ་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་བསད་ཡོད། དེ་དག་ནི་གཞན་གྱི་སྲོག་ལ་རིན་ཐང་མ་བརྩིས་པར་སོ་སོའི་དབང་དང་ཁེ་ཕན་དང་། དགྲ་དང་རང་ཕྱོགས་ཟེར་བའི་ཕྱོགས་རིས་ཀྱིས་དགྲ་བོ་གཏོར་ཐུབ་ན་དཔའ་བོ་དང་རྒྱལ་ཁར་བརྩིས་པ་ལས། དགྲ་བོ་ཡང་བདེ་བ་འདོད་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པ་རེད་བསམ་པའི་བསམ་ཤེས་ཅི་ཡང་མེད། འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་ལམ་དེའི་ཐོག་ལ་སོང་ཡོད་པ་རེད། སྔོན་ཆད་ཀྱི་ལམ་དེའི་ཐོག་བསྐྱོད་དེ་མི་གྲངས་དུང་ཕྱུར་བདུན་ཅུ་བདེ་ཞིང་སྐྱིད་པ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་ན་འགྲིགས་ཀྱང་། དེ་ནི་ནམ་ཡང་ཡོང་ཐབས་མེད། འོ་ན་སྡུག་སྒོམ་བརྒྱབ་ནས་སྡོད་རྒྱུ་རེད་དམ་ཞེ་ན་དེ་ལྟར་མིན། མི་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡོད་པ་རེད། འགྱུར་བ་དེ་ཡང་ཕྱིའི་ལྟོ་གོས་ཀྱི་འགྱུར་བ་མིན་པར་ནང་བསམ་བློའི་འགྱུར་བ་སྟེ་ཇི་ལྟར་བྱས་ན་བདེ་སྐྱིད་ཡོང་བ་དང་། ཇི་ལྟར་བྱས་ན་སྡུག་བསྔལ་ཡོང་བ་དེའི་རྒྱུ་གང་ཡིན་པ་ཤེས་པ་བྱེད་དགོས། དཔེར་ན་ཕྱིའི་དངོས་པོ་དུག་ཅན་གྱིས་མི་ལ་གནོད་ཀྱི་ཡོད་པས་དེ་དུག་ཡིན་པར་ངོས་བཟུང་ནས་ཕར་འཇོག་པ་དང་། སྨན་འདིས་ཕན་གྱི་རེད་ཟེར་ནས་ཚུར་ལེན་པ་ལྟར། ནང་བསམ་བློར་མཚོན་ནའང་ཕན་གནོད་ཀྱི་རང་བཞིན་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པས་དེ་དག་ཤེས་པ་བྱས་ནས་དོན་གཉེར་བྱེད་དགོས་པ་ཡིན།
སྡུག་བསྔལ་ནི་རྣམ་རྟོག་གི་རུ་འཛིངས་པ་ནས་བྱུང་བ་དང་། བདེ་བ་ནི་ཕན་ཚུན་བརྩེ་བ་དང་ཡིད་ཆེས་ལས་བྱུང་བ་ཡིན། ཡིད་ཆེས་ཡོད་ན་ཕན་ཚུན་གྲོགས་པོ་ཆགས་ཐུབ། གྲོགས་པོ་ཡོད་ན་འཇིགས་སྣང་མེད་པར་བློ་བདེ་པོར་གནས་ཐུབ་པ་དང་། མི་སུ་ཐུག་ཀྱང་ཚང་མ་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་ཀྱི་ཐོག་ནས། ཚང་མ་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པ་དང་བདེ་བ་འདོད་པ་ཡིན། བདེ་སྡུག་གི་རྩ་བ་སེམས་ལ་ཐུག་ཡོད། ཕྱིའི་འགལ་རྐྱེན་མཐའ་དག་སེལ་ཐབས་མེད་ཀྱང་། རྐྱེན་ངན་སྣ་ཚོགས་འཕྲད་སྐབས་སེམས་ནང་བྱམས་བརྩེ་ཡོད་ན་ཞི་བདེའི་ངང་གནས་ཐུབ། དེ་ལྟར་ཡོང་བར་འབད་བརྩོད་བྱེད་དགོས། དེར་བརྟེན་རྒྱ་གར་གྱི་ཆོས་ལུགས་དང་མ་འབྲེལ་བའི་སྤྱོད་བཟང་(Secular ethics) ཟེེར་བ་ནི་ཆོས་དང་མ་འབྲེལ་བར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཡིན་ནའང་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ (Secular) གཞི་རྩ་ལ་བཞག་ཡོད་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལ་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ (Secular) ཟེར་དུས་ཆོས་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་མཐོང་ཚུལ་ཡོད་པ་དེ་གཉིས་ཐ་དད་རེད།
གང་ལྟར་ཆོས་ཕྱོགས་ནས་ཆོས་བརྒྱུད་གཙོ་ཆེ་བ་ཚང་མས་བྱམས་བརྩེ་གལ་ཆེན་པོར་གསུངས་ཡོད། ལྟ་གྲུབ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་པ་དེ་ནི་བྱམས་བརྩེ་ལ་ཡིད་ཆེས་ཡོང་བ་དང་། བྱམས་བརྩེའི་ཉམས་ལེན་ལ་ནུས་ཤུགས་ཐོན་པའི་ཆེད་དུ་རེད། འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོའི་ལྟ་གྲུབ་ལ་ཆ་བཞག་ནའང་། སྣོད་བཅུད་ཐམས་ཅད་ཁོང་གིས་བཟོས་ཤིང་ཁོང་གི་ཕྱག་ཏུ་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཡོང་དུས། ཁོང་གི་རྗེས་སུ་འབྲངས་མཁན་རྣམས་བྱམས་བརྩེ་ཉམས་ལེན་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་བྱ་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཡོང་གི་ཡོད། ཡི་ཤུའི་ཆོས་པ། ཁ་ཆེའི་ཆོས་པ། ཧིན་རྡུའི་ཆོས་པ། འཇེའུ་ཆོས་པ་སོགས་ཆོས་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་བསམ་པ་རྣམ་དག་ཐོག་ནས་མི་ལ་ཞབས་འདེགས་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན་ཡི་ཤུའི་ཆོས་པ་ལ་མཚོན་ན་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོང་གསེབ་སྐྱོ་པོ་དེ་འདྲའི་ནང་ཕྱིན་ནས་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་པ་དང་། སྨན་བཅོས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་བ་སོགས་མང་པོ་མཐོང་རྒྱུ་འདུག ཁོང་ཚོས་དཀའ་ངལ་མང་པོ་ཁྱད་དུ་བསད་ནས་བྱེད་པ་དེ་སོ་སོའི་ཆོས་དད་ཀྱི་ཐོག་ནས་བྱུང་བ་རེད། དེར་བརྟེན་རིགས་འགའ་ཤས་ལ་འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱིས་ཕན་གྱི་ཡོད།
དེ་ནས་འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོ་མི་འདོད་མཁན་གྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ནི་གྲངས་ཅན་པ་དང་། གཅེར་བུ་བ། སངས་རྒྱས་པ་གསུམ་རེད། ཐམས་ཅད་རྒྱུ་དང་འབྲས་བུའི་ཐོག་ནས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་རེད། དེའི་སྐབས་ཀྱི་རྒྱུ་ཟེར་བ་ནི་བྱ་སྤྱོད་ལ་གསུངས་པ་སྟེ། ཇི་ཙམ་མི་ལ་ཕན་པའི་བྱ་བ་བྱས་ན་བདེ་སྐྱིད་ཡོང་བ་དང་། ཇི་ཙམ་མི་ལ་གནོད་པའི་བྱ་བ་བྱས་ན་རང་ལ་སྡུག་བསྔལ་ཡོང་གི་རེད་ཅེས་བརྗོད་ནས་བྱམས་བརྩེ་གོང་དུ་སྤེལ་བའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོ་མི་འདོད་མཁན་གྱི་ཆོས་བརྒྱུད་གསུམ་གྱི་ནང་ནས། གྲངས་ཅན་པ་དང་གཅེར་བུ་བས་འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོ་རྟག་པ་རང་བྱུང་གི་སྐྱེས་བུ་མི་འདོད་ཀྱང་། རྟག་གཅིག་རང་དབང་གི་བདག་འདོད་གི་ཡོད་པ་རེད། ནང་པ་སངས་རྒྱས་པས་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བའི་ཡུལ་རྟག་པ་རང་བྱུང་གི་སྐྱེས་བུར་འདོད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད་ལ། སྐྱབས་སུ་འགྲོ་མཁན་གང་ཟག་ལའང་རྟག་གཅིག་རང་དབང་བའི་བདག་ཡོད་པ་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྟག་གཅིག་རང་དབང་གི་བདག་ཡོད་པ་ཡིན་ན། དེ་འགྱུར་བ་འགྲོ་བ་ལ་རྙོག་དྲ་ཡོད། སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཞེས་འགྱུར་བ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་ཏུ་གསུངས་ཏེ། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་སྣ་ཚོགས་པའི་འགྱུར་བ་འགྲོ་བའི་གཞི་རྩ་དེའི་སྟེང་གསུངས་ཡོད། འགྱུར་བའི་གཞི་རྩ་ཡོད་དུས་འགྱུར་བ་གཏོང་འདོད་ཀྱི་འདོད་པ་ཡོད་ཅིང་། འགྱུར་བ་བཏང་ནས་འབྲས་བུ་ཐོན་ཐུབ་པ་རེད། འགྱུར་བ་གཏོང་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་ཚེ་འགྱུར་བ་བྱུང་ན་བསམ་པ་ཙམ་ལས་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཀྱི་འགྱུར་བ་འགྲོ་ཐབས་མེད་པ་ཆགས་ཡོད། འཛམ་བུ་གླིང་འདིར་ལྟ་གྲུབ་ཡོད་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཚང་མས་མི་ལ་བྱམས་བརྩེ་དགོས་གསུངས་པ་ནི་ཕན་ཐོགས་ཀྱི་ཡོད་པས་རེད། ལྟ་གྲུབ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་པ་དེ་དག་ཁམས་དང་མོས་པ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་རེད། དེར་བརྟེན་འདས་པའི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་རིང་ཕན་ཐོགས་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། མ་འོངས་པ་ལའང་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཡིན་པས་ཆོས་བརྒྱུད་ཚང་མ་ལ་བརྩི་བཀུར་དང་མཐུན་སྒྲིལ་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད།
