༄༅། །ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་འཇར་མན་གྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་Tibet Initiative Deutschland (TID) ནས་ཇི་ལྟར་གསོལ་བ་བཏབ་པ་ལྟར་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གིས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ལ་ཞབས་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པའི་(Tibetan Culture and Its Potential to Contribute to Peace) སྐོར་ལ་དྲ་ལམ་ཐད་གཏོང་བརྒྱུད་བཀའ་སློབ་དང་དྲི་བ་ཁག་ལ་བཀའ་ལན་སྩལ་ཡོད་པ་རེད།
དེ་ཡང་སྔ་དྲོ་ཆུ་ཚོད་དགུ་པ་མ་ཟིན་ཙམ་ལ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་རྡ་རམ་ས་ལའི་བཞུགས་སྒར་ཕོ་བྲང་གི་གཟིམ་ཆུང་ནས་བཀའ་སློབ་གནང་ཡུལ་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གྱིས་བཞུགས་ཁྲིར་འཁོད་མཚམས་འཇར་མན་གྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་འགན་འཛིན་འཛིན་བསྟན་འཛིན་ཛཱོ་ཆི་བྷའར་(Tenzyn Zochbauer) ལགས་ཀྱིས་ཕེབས་བསུའི་གསུང་བཤད་དང་། འཇར་མན་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་གསོལ་འདེབས་ཞུས་དོན་ལྟར་ཆིབས་བསྒྱུར་དང་བཀའ་སློབ་ཞལ་བཞེས་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་པ་དང་འབྲེལ་འཇར་མན་དང་སུད་སི། ཨོ་སི་ཁྲི་རི་ཡ་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་ནས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་བཀའ་སློབ་གསན་གཟིགས་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་འདི་ནི་ལོ་སོ་གཉིས་གོང་ལ་བོད་དོན་དང་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཆེད་དུ་བཙུགས་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་སྐོར་༸སྙན་སེང་དང་། ང་རང་ནི་བོད་རིགས་དང་མི་རིགས་གཞན་པ་འདྲེས་མ་ཞིག་ཡིན། ཨ་མ་བོད་པ་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་དོན་ཐོག་རྒྱུན་རིང་པོར་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་ནི་ཧ་ཅང་གཟི་བརྗིད་ཆེན་པོ་ཞིག་ལ་བསམ་གྱི་ཡོད། དེ་རིང་འདིར་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གིས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ལ་ཞབས་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པའི་སྐོར་ལ་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་གནང་རོགས་ཞུ། ཞེས་གསོལ་འདེབས་ཞུས་རྗེས་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་བཀའ་སློབ་སྩལ་དོན།
འཇར་མན་ནས་སླེབས་པའི་གྲོགས་པོ་མང་པོ་ཞིག་དང་ལྷན་དུ་བགྲོ་གླེང་བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་བར་ཧ་ཅང་དགའ་བོ་བྱུང་། ངོས་རང་ལོ་ཆུང་བའི་དུས་ནས་འཇར་མན་ཟེར་བའི་ལུང་པ་འདི་ལ་སེམས་ནང་དུ་ཉེ་བོ་ཡིན་པའི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་དམག་ཆེན་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་འཇར་མན་ལ་དཀའ་ངལ་མང་པོ་འཕྲད་པ་ཡིན་པས་དམིགས་བསལ་གྱིས་སེམས་ཐག་ཉེ་བོ་ཞིག་ཡོད། འཇར་མན་པ་ཨབ་ཤ་ནའི་ཊར་ (Peter Aufschnaiter)དང་ཧེན་རིག་ཧ་རར་(Heinrich Harrer)གཉིས་བོད་དུ་ཕེབས་ནས་འཇར་མན་གྱི་མིང་བོད་ལ་རྒྱུན་འཇགས་བྱུང་ཡོད། ཨབ་ཤ་ནའི་ཊར་ལ་དམིགས་བསལ་འབྲེལ་བ་བྱུང་མ་སོང་ཡང་ཧེན་རིག་ཧ་རར་ལ་འབྲེལ་བ་ཧ་ཅང་ཟབ་མོ་ཡོད། གྲོགས་པོ་འཆམ་པོ་ཡིན། ངོས་ཀྱི་དབྱིན་སྐད་འདི་ཡང་ཁོང་གིས་བསླབ་པ་ཞིག་རེད། རྗེས་ལ་དོ་སྣང་བྱུང་བ་ལ་ཁོང་རང་ཡང་དབྱིན་སྐད་སྤུས་དག་པོ་མེད་པ་ཤེས་སོང་། དེར་བརྟེན། དགེ་རྒན་གྱི་དབྱིན་སྐད་སྤུས་དག་པོ་མེད་དུས་དགེ་ཕྲུག་གི་དབྱིན་སྐད་སྤུས་དག་པོ་ཡོང་མི་ཐུབ་པ་ནི་ཆོས་ཉིད་རེད། ངོས་རང་ལོ་ཆུང་ཆུང་སྐབས་ནས་འཇར་མན་གྱི་མིང་དེ་བསམ་བློའི་ནང་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན།
དམག་ཆེན་དང་པོའི་སྐབས་སུ་ཨ་རི་ལ་སོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་གིས་འཇར་མན་ལ་གནོད་བསྐྱལ་ཡོད་པ་དང་། དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐབས་སུའང་ཨ་རི་ལ་སོགས་པའི་མཉམ་དུ་དམག་འཁྲུག་རྒྱབ་ནས་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། འཇར་མན་གྱི་ས་ཁྲ་ལ་ལྟ་དུས་ཡུ་རོབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་དུ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་དང་ཨ་རི་ས་ཁྲའི་ནང་དུ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། དམག་ཆེན་དང་གཉིས་སྐབས་སུ་འཇར་མན་ལ་ཐུབ་ཚོད་བཏང་བ་ལྟ་བུ་འདུག་པས་ཁྱོད་རང་ཚོའི་མཉམ་དུ་བཀའ་མོལ་ཞུ་རྒྱུར་ཧ་ཅང་དགའ་བོ་ཡོད། དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་སུ་འཛམ་གླིང་ལ་ཞི་བདེའི་ཆེད་དུ་འཇར་མན་དང་ཉི་ཧོང་གཉིས་ཀྱིས་ཁུར་བླངས་འདུག་བསམ་པ་དྲན་གྱི་འདུག ཉི་ཧོང་ལ་ཆ་བཞག་ན་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆའི་དཀའ་ངལ་མང་པོ་ཞིག་འཕྲད་པ་རེད། རྒྱལ་ཁབ་འདི་གཉིས་ཀྱིས་དམག་ཆེན་གྱི་སྐབས་སུ་དམིགས་བསལ་གྱིས་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་མྱང་བ་ཡིན་པས་སེམས་གཏིང་ནས་འཛམ་གླིང་གི་ཞི་བདེ་འདོད་མཁན་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། འཇར་མན་དང་ཉི་ཧོང་གཉིས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ལ་ལེགས་སྐྱེས་ཕུལ་བར་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པས་འདིར་འཇར་མན་པའི་མཉམ་དུ་བཀའ་མོལ་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ལ་ཧ་ཅང་དགའ་བོ་ཡོད།
དེ་རིང་འདིར་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གིས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ལ་ཞབས་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཞེས་པའི་སྐོར་ལ་བཀའ་མོལ་རེད། བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་དུས་སྐབས་ནི་འབྲོག་པ་ཆགས་ཡོད་པས་རིག་གཞུང་གཏིང་ཟབ་མོ་དེ་ཙམ་ཡོད་པ་མ་རེད། དུས་རབས་བདུན་པའི་སྐབས་སུ་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་རྒྱ་ནག་ནས་བཙུན་མོ་གཅིག་བཞེས་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་གི་དགོངས་པ་ཧ་ཅང་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོད་པས་བོད་ལ་རང་གི་ཡི་གེ་ཞིག་དགོས་པར་དགོངས་པ་བཞེས་ཡོད། དེ་ཡང་རྒྱ་ནག་ལ་དར་བཞིན་པའི་ཡི་གེ་བླངས་པ་མ་ཡིན་པར་བོད་རང་ལ་ཡི་གེ་དགོས་པར་དགོངས་ཡོད། སྐབས་རེར་རྩེད་མོ་དང་སྦྲགས་ནས་ཞུ་བཞིན་པ་ཞིག་ལ་བོད་ཀྱི་བཙན་པོ་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་ནས་བཙུན་མོ་བཞེས་ནས་སྤྲོ་བོ་དང་ཞལ་ཟས་ལ་མཉེས་པོ་གནང་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གི་སྐད་ཡིག་དེ་ཧ་ཅང་གི་རྙོག་དྲ་ཚ་བོ་ཞིག་ཡིན་པ་གཟིགས་ནས་བོད་རང་གི་ཡི་གེ་ཞིག་གསར་གཏོད་ལ་དགོངས་བཞེས་དང་། དེ་ཡང་རྒྱ་གར་ནས་དེ་བ་ན་ག་རི་(Devanagari)ཟེར་བའི་ཡི་གེ་དེ་ལས་དཔེར་བླངས་ནས་བོད་ཀྱི་ཀ་མད་སུམ་ཅུ་དང་དབྱངས་བཞི་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་རང་གི་ཡི་གེ་གསར་གཏོད་མཛད་ཡོད།
དེ་ནས་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས་ནང་ཆོས་བོད་ལ་གདན་འདྲེན་ཞུ་རྒྱུར་དགོངས་པ་བཞེས་པ་དང་། དེ་ཡང་རྒྱ་ནག་ནས་མ་ཡིན་པར་རྒྱ་གར་ནས་ཐད་ཀར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་ལྟེ་གནས་གཙོ་བོ་ནཱ་ལེནྡྲའི་མཁས་པའི་དབང་པོ་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་བོད་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་དང་། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་བོད་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་ནས་བོད་ལ་རང་གི་སྐད་དང་མཐུན་པའི་ཡི་གེ་ཡོད་པ་གཟིགས་པས་ལེགས་སྦྱར་དང་། པཱ་ལིའི་སྐད་ཡིག་སྦྱོང་མི་དགོས་པར་ལེགས་སྦྱར་དང་པཱ་ལིའི་སྐད་ཡིག་ཐོག་ཡོད་པའི་ནང་ཆོས་ཀྱི་གཞུང་རྣམས་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་པའི་བཀའ་སློབ་ཕེབས་པ་རེད། མཁས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱི་གསུངས་ཚུལ་དུ་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་མཆོག་དགོང་ལོ་ཧ་ཅང་བགྲེས་པོ་ཡིན་ནའང་བོད་ཡིག་སྦྱོང་བའི་ཐབས་ཤེས་གནང་བ་རེད་ཟེར། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོས་ལམ་སྟོན་གནང་བ་ལ་རྟེན་ནས་དུས་རབས་བརྒྱད་པ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བའམ་ནང་ཆོས་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་མཁན་མང་པོ་ཞིག་གིས་ལེགས་སྦྱར་དང་པཱ་ལིའི་སྐད་སྦྱང་ནས་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་བ་རེད། དེའི་ནང་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ཐད་ཀར་བསྒྱུར་བ་ལ་པོད་བརྒྱ་ལྷག་དང་། རྒྱ་གར་མཁས་པའི་མཛད་པའི་བཀའ་འགྲེལ་བསྟན་འགྱུར་ལ་པོད་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཞིག་ཡོད། མདོར་ན་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་པོད་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་རེད། དེ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་ཡོད་པའི་ཕྱག་དཔེ་ཆགས་ཡོད། བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྩ་བ་འདི་ནས་བཙུགས་ཡོད་པར་བསམ་གྱི་ཡོད། འདས་པའི་བོད་ཀྱི་མཁན་སློབ་རྣམ་པ་དང་། ཆོས་རྒྱལ་རྣམ་པ་ཚོས་རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་སློབ་རྣམ་པ་ཚོ་ཇི་འདྲ་ཡིན་པ་བསྡུར་ནས་བདམས་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན། བོད་པ་རྣམས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་ལ་རྒྱ་གར་ནི་བོད་པ་ཚོའི་དགེ་རྒན་ཡིན་པ་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་བཞིན་ཡོད། བླ་སློབ་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་ནང་དུ་གོ་ལྡོག་ནས་འདས་པའི་སྐབས་སུ་དགེ་རྒན་ཡིན་པའི་རྒྱ་གར་བ་ཚོ་དེང་གི་སུ་དགེ་ཕྲུག་དང་། བོད་པ་ཚོ་འདས་པའི་དུས་སུ་སློབ་མ་ཡིན་ནའང་དེང་གི་དུས་སུ་དགེ་རྒན་ཆགས་ཡོད།
བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་གསར་གཏོད་བྱས་པ་ནས་བཀའ་བསྟན་འགྱུར་མང་པོ་བྱུང་བ་དང་དེ་གཞིར་བཞག་ནས་བོད་ལ་རྣལ་འབྱོར་གྱི་དབང་ཕྱུག་དང་མཁས་པའི་དབང་པོ་མང་པོ་ཞིག་བྱོན་པ་རེད། དེང་གི་དུས་སུ་ནང་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། ལྟ་གྲུབ། ཚད་མ་རིག་པ་སོགས་དང་། ཡང་ན་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སྐོར་ཞུ་དགོས་བྱུང་ན་འཛམ་གླིང་ནང་དུ་བོད་པ་ཚོ་ཤེས་ཚད་ཡག་ཤོས་ཆགས་ཡོད་པ་ཞུ་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། པཱ་ལིའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་ནང་པའི་ཆོས་གྲོགས་ཚོར་ཚད་མ་རིག་པ་དང་སེམས་ཁམས་རིག་པ་གཏིང་ཟབ་མོ་དེ་ཙམ་ཡོད་པ་མ་རེད། གཙོ་བོ་ལུང་གི་རྗེས་འབྲངས་པ་རེད། རྒྱ་ནག་ལ་དར་བའི་ནང་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ལ་མཚོན་ན་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆགས་ཡོད་ཀྱང་། ནང་ཆོས་ལ་གཏིང་ཟབ་མོར་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་དར་སྲོལ་ཡོད་པ་མ་རེད། ལྷག་པར་དུ་ཚད་མ་རིག་པའི་སྐོར་ལ་སློབ་སྦྱོང་གནང་གི་ཡོད་པ་མ་རེད། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ང་ཚོ་བོད་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ཆོས་སྤྱི་དང་ཚད་མ་རིག་པའི་ཐོག་ལ་དོ་སྣང་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད། བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ཀྱི་ཤེས་ཚད་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།
བོད་ཀྱིས་ཆོས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་སྟངས་ནི་ནཱ་ལེནྡྲ་ལ་ལྟོས་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་པས་ལུང་གི་རྗེས་འབྲངས་མ་ཡིན་པར་རིགས་པས་དཔྱད་པ་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད། དཔེར་ན། བཅོམ་ལྡན་འདས་རང་ཉིད་ཀྱིས། དགེ་སློང་དག་གམ་མཁས་རྣམས་ཀྱིས།། བསྲེག་བཅད་བརྡར་བའི་གསེར་བཞིན་དུ།། ལེགས་པར་བརྟག་ལ་ང་ཡི་བཀའ།། བླང་བར་བྱ་ཡི་གུས་ཕྱིར་མིན།། ཞེས་བཀའ་སྩལ་ཡོད་པས་སངས་རྒྱས་རང་ཉིད་ཀྱི་བཀའ་རྩ་བར་བཟུང་ནས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་རིང་སློབ་གཉེར་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་ནང་པ་ཚོ་ལྟར་ང་ཚོས་ཀྱང་སྒོམ་ཉམས་ལེན་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། སྒོམ་ཉམས་ལེན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཆོས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་ལ་ཧ་ཅང་ནན་ཏན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་ཐོག་མར་རྩ་བ་བློ་འཛིན་བྱེད་དགོས། ངོས་རང་ལ་ཆ་བཞག་ན་ལོ་དྲུག་ཙམ་ནས་བོད་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་གཞུང་གི་རྩ་བ་བློ་འཛིན་བྱས་ཡོད།
ལག་པ་བརྡབ་ནས་རྟགས་གསལ་གཏོང་བའི་ལམ་ལུགས་ནི་བོད་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པར་དར་བ་ཞིག་རེད། དེ་ནི་ཕྱྭ་བ་ཆོས་ཀྱི་སེང་གེས་གསར་གཏོད་མཛད་པ་ཞིག་རེད། དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་གཞན་ལ་ཡོད་པ་མ་རེད། མཚན་ཉིད་པ་ཁ་ཤས་ཤིག་རྟགས་གསལ་གཏོང་དུས་ཧ་ཅང་འཁྲུགས་པོ་ཆགས་ནས་ལག་མཐིལ་ལ་ན་ཟུག་རྒྱག་པའང་ཡོང་གི་ཡོད་པ་རེད། ནང་པའི་ཆོས་བྱེད་མཁན་གྱི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་ཡོད་པའི་མི་མང་པོར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པས་དེ་དག་ལ་ལྟོས་ན་བོད་ཡིག་ནང་དུ་ཡོད་པའི་སློབ་སྦྱོང་དེ་ཧ་ཅང་སྤུས་དག་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་ཞུ་ཐུབ་ཀྱི་རེད། ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ལེགས་སྦྱར་ལ་མཚོན་ན་ཞི་ལྷག་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་རྣལ་འབྱོར་གྱི་སྒོ་ནས་ཉམས་ལེན་བྱེད་པ་ཞིག་གསུངས་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་ཉམས་ལེན་ལ་ཏན་ཏན་ཡོད་པ་རེད། ང་ཚོ་བོད་པས་ཆོས་ཉམས་ལེན་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་བྱམས་སྙིང་རྗེ་ཉམས་ལེན་བྱེད་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་དེ་ཡང་ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་ལ་བརྟེན་ནས་ཉམས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན། བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་འདི་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ལ་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་བཞིན་ཡོད། ང་ཚོའི་ཉམས་ལེན་བྱེད་སྟངས་གཙོ་བོ་ནི་ཡིད་ཆེས་དང་ལུང་ལ་བརྟེན་པ་མ་ཡིན་པར་རིགས་པ་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན་པས་གཞན་ལའང་རིགས་པ་གཙོ་བོར་བྱེད་ནས་ཞུ་བདེ་བ་ཆགས་ཡོད། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའང་ནང་གི་ཞི་བདེ་ནས་ཡོང་དགོས་པར་འབད་བརྩོན་ཞུ་བཞིན་པ་ཡིན།
ཆོས་ཀྱི་ཡིད་ཆེས་སོ་སོ་བ་དང་དེའི་ནང་དུ་བྱུང་བའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་བསླབ་བྱ་ནི་ཐུན་མོང་ཆགས་ཡོད། ཆོས་ལ་སློབ་སྦྱོང་མི་བྱེད་མཁན་ཡིན་ནའང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་འདོད་ཀྱི་ཡོད། གནས་ཚུལ་འདྲ་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཞིག་ནང་སེམས་འཁྲུགས་པའི་དབང་གིས་བྱུང་བ་རེད། སྤྱིར་བཏང་མིའི་རང་བཞིན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་བློ་ནི་བྱམས་བརྩེ་ལྡན་པ་ཞིག་རེད། མ་ལས་སྐྱེས་པའི་སེམས་ཅན་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནའང་མ་ཡི་བརྩེ་བས་མ་བསྐྱངས་པར་སྲོག་འཚོ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན། ང་རང་ཚོར་བཙས་མ་ཐག་པ་ནས་བྱམས་བརྩེའི་ས་བོན་ཡོད། དཀའ་ངལ་ནི་ནར་སོན་རིམ་བཞིན་དེང་དུས་སློབ་སྦྱོང་ནང་དུ་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེའི་སྐོར་ལ་ཕལ་ཆེར་དོ་སྣང་ཡོད་པ་མ་རེད། འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་པོ་ཁས་ལེན་མཁན་གྱི་ཆོས་པ་ཞིག་ཡིན་ན་དཀོན་མཆོག་གིས་བཟོས་པ་རེད། དཀོན་མཆོག་མཁྱེན་ཟེར་བ་ཞིག་མ་གཏོགས་ཡོད་པ་མ་རེད། དེར་བརྟེན། དེང་དུས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་གི་སྡེ་ཚན་ནང་དུ་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་བསྐྲུན་ཐབས་སྐོར་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དགོས་པ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཕྱི་གཟུགས་པོའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་ཆ་བཞག་ནའང་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད། ཁོང་ཁྲོའི་བསམ་པ་ནར་མར་རང་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པ་ཡིན་ན་སེམས་འཁྲུགས་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ལུས་པོའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལའང་ཧ་ཅང་གནོད་ཚབས་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན། ཆོས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་གཅིག་པུ་མ་ཡིན་པར་ལུས་པོའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་སྤྱི་ཚོགས་སོགས་ཕྱོགས་གང་ལ་ལྟོས་ནའང་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད།
ཆོས་ཁས་ལེན་དང་མི་ལེན་ནི་སྒེར་སོ་སོའི་རང་དབང་དང་། སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་ནི་འགྲོ་བ་མི་སྤྱི་ལ་དགོས་མཁོ་ཡོད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། དེའི་ཐོག་ལ་ང་ཚོ་བོད་པའི་ངོས་ནས་ལེགས་སྐྱེས་ཕུལ་རྒྱུ་ཏན་ཏན་ཡོད་པ་རེད། འདས་པའི་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཀྱི་རིང་ལ་ངོས་རང་གིས་དེང་དུས་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་མང་པོའི་མཉམ་དུ་གྲོས་མོལ་གྱིས་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་བསྐྲུན་སྟངས་དང་། ཞི་བདེ་དཀྲུག་མཁན་ཁོང་ཁྲོ་ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་ལ་གཉེན་པོ་བསྟེན་སྟངས་སྐོར་ལ་ཐབས་ཤེས་མང་པོ་བཏང་ཡོད། ཐབས་ཤེས་དེ་ཡང་ཆོས་ལུགས་ལ་བརྟེན་པ་མ་ཡིན་པར་ཚན་རིག་པ་དང་མཉམ་དུ་གྲོས་བསྡུར་བྱས་ཡོད་པས་ཉམས་མྱོང་གང་འཚམ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། གྲོས་མོལ་ཞུ་སའི་མི་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་དེའི་ནང་ནས་གཙོ་བོ་ཚན་རིག་པ་མང་ཤོས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། དེང་གི་ཚན་རིག་པ་མང་པོ་ཞིག་གིས་འཚོ་བ་སྐྱེལ་དུས་ཚན་རིག་པོ་ཡིན་ཀྱང་། ནང་པའི་རིག་གནས་ལྟར་རྟགས་གསལ་གཏོང་བ་དང་རིགས་པས་དཔྱད་པ་བྱེད་པར་ཧ་ཅང་དགའ་མོས་བྱེད་ཀྱི་འདུག ངོས་རང་ནང་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ནང་ཆོས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་རྒྱུ་གཙོ་བོ་བྱེད་ཀྱི་མེད། ཡིན་ནའང་། ནང་པའི་གཞུང་ནས་བྱུང་བའི་བསླབ་བྱ་དེ་དག་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་ལ་ཕན་པའི་ཆེད་དུ་སེམས་ཁུར་ལེན་གྱི་ཡོད། འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་ཆེད་དུ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ལ་ཧ་ཅང་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་ནང་པའི་ཆོས་ལ་བརྟེན་མི་དགོས་པར་རིགས་པའི་དཔྱད་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ནུས་པ་ཏན་ཏན་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་བཀའ་སློབ་སྩལ་རྗེས་དྲི་བ་ཁག་ལ་བཀའ་ལན་སྩལ་གྲུབ་མཚམས་འཇར་མན་གྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ཝོལ་གང་གྷི་རབ་ཌར་ (Wolfgang Grader) ལགས་ཀྱིས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་བཅས།།
